<--  | Ana Sayfa  | Erişimdüzeni  | İçindekiler  | Arama

Tjabo Kloppenburg (homepage) Yazar hakkında: Ben 1996 yılında bu hastalığa yakalandım. Slckware 3.1 :-) Python, Perl, Gawk vs betik programları yazmaktan hoşlanıyorum ve çeşitli aygıtları başlatmak ilgimi çekiyor. Türkçe'ye çeviri: Erdal Mutlu <erdal(at)linuxfocus.org> İçerik: Önkoşullar Temeller Bu kadar konuşma yeter, şimdi başlayalım Açılış betiği ile açılış menüzü Açılış diskleri nasıl yaratılır? Şimdi ISO dosyasını yaratalım ve CD'ye yazalım Makefile dosyası kullanmak Daha fazla açılış diskleri Daha fazla içerik Knoppix'i uyarlamak Knoppix'i ayarlamak Sonuç Bu yazı için görüş bildiriminde bulunabilirsiniz

Değiştirilmiş Knoppix Linux ile 8cm'lik çoklu açılışlı CD Özet: LinuxFocus'daki bazı yazıları okuduktan ve İnternet'teki sayfalarda gezindikten sonra sistemi güvenilir şekilde başlatabilen CD'ler, virüssüz açılış diski başlatmak, tek dikli Linux diskleri veya uyarlanmış knoppix sistemi hazırlama yöntemi buldum. Çeşitli durumlarda yararlı olabilecek, her cebe sığabilen, 8cm lik bir CD'ye yazılan 183MB'lik bir sistemdir. _________________ _________________ _________________

Önkoşullar

Temel Linux bilgisine sahip olduğunuzu ve CD yazmanın nasıl yapıldığını bildiğinizi varsayıyorum. Okunup yazılabilen CD yazabilen bir CD sürücüsüne de sahip olmanız gerekir. Bu iyi olur, çünkü insanlar yaptıkları hatalardan daha iyi öğreniyorlar... Okunup yazılabilen CD'lere, 8cm'lik CD-R'ler ve birkaç yüz MB boş alana sahip çalışan bir Linux sisteme de sahip olmanız gerekir.
Sonraları, knoppix'i uyarlama sırasında, paketleri İnternet'ten indirebilmek için bir İnternet bağlantısına gereksinim duyacaksınız. Eğer, yerel bir Debian yansı yöresi sunacak nfs veya samba'nın nasıl yapılandırıldığını biliyorsanız, o zaman hızlı bir İnternet bağlantısına gerek duyacaksınız. Son olarak da, paket yükleme ve kaldırma gibi Debian bilgisine sahip olmanız veya yardım alabileceğiniz bir arkadaş yada IRC kanalına sahip olmanız gerekecektir. Bir de loopback (geri yönlendir) aygıtının nasıl kullanıldığını bilmeniz gerekir.

Temeller

CD'lerden sistem açmakla, disket sürücüsünden veya diskten sistemi açmak benzerlik göstermektedir. Diskten birşeyler belleğe yüklenmekte ve başlatılmaktadır. İlk zamanlarda CD'ler sistemleri başlatmak amacıyla düşünülmemişti ve donanım yazılımcıları çeşitli sihirler kullanarak bu işi yapmaktaydı: Bazı üreticilere özgü BIOS değişiklikleri yaptıktan sonra, "el torito" standardını tanımladılar.

Açılış disk imgesini (image) içeren CD'de bir veri yapısı tanımlamakta ve bellekteki disket sürücüsünü taklit edecek, BIOS'da bu veri yapısını belleğe yükleyebilecek bir kod tanımlamaktadır. Belleğe yükledikten sonra herhangi bir disk gibi sistemi açmaktadır.

Bir disket taklintlendirmesiyle, 1.44MB'lik veya siz her ne kadar görmediyseniz de BIOS kullanabildiği için 2.44MB'lik açılış disketi bile oluşturulabilir. CD'den sistemi açmak istediğimizde 2.88MB'lik yerle sınırlı değiliz, loopback aygıtı ve bazı araçlar kullanarak bir açılış imgesi oluşturmamız yeterlidir.

Tek bir disk henüz çoklu açılış diski anlamına gelmemektedir. Diğer dosya sistemlerindeki açılış imgelerini yükleyebilecek ve başlatabilecek bir araca gereksinim vardır. Bunun için Boot-Scriptor bize yardımcı olacaktır. Boot-Scriptor ile CD'den bir yükleyici (loader) aracılığıyla (Evet, disk taklitlendiricisi (emulation) olmadan da bu olasıdır.) açılış yapılacak ve menüden istenilen disk imgesi seçilebilecektir. Boot-Scriptor biraz sihir yaparak, disket sürücüsündeki bir disket gibi, imgeyi bir disket taklitlendiricisine yükleyecektir.

Bunlar, Windows'un çeşitli sürümlerinin açılış imgeleri, NT geçişsözcüğü değiştiricisi, küçük Linux dağıtımları veya orta boyutlu bir knoppix sistemini açan bir knoppix açılış diski gibi, açılış diskleri olabilir.

Bu kadar konuşma yeter, şimdi başlayalım

CD'nin yapısını oluşturmamız için yeteri kadar boş yere sahip bir dizine gereksinimimiz vardır. "/data" dizininde yeterince boş yer olduğunu var sayıyorum. Projemizin temel dizini "/data/mboot" olabilir. Bu dizinin içinde CD'nin verilerinin yer aldığı "toolcd/" dizini ile virüs tarayıcıları gibi araçların asıllarının yer aldığı "/archive" dizinini yarattım.

Açılış betiği ile açılış menüzü

Arşif ve INI dosyalarını Boot-Scriptor (bootscriptor.org) adresinde elde edebilirsiniz. Belgeler arşivde yer almadığından, onlara saedece sanaldoku sayfasından ulaşabilirsiniz.

Boot-Scriptor CD'de, bir yükleyicinin yer aldığı kendi "bscript/" dizini, bir grafik dosyası (Bu dosya seçimliktir. Belgelere bakınız.) ile "bscript.ini" adında bir dosyaya gereksinim duymaktadır.
Dosyada, "print", bir tuşa basılınca "onkey" ve açılış disk imgesi "memdisk" gibi, basic programlama diline benzeyen komutlarla bir menü oluşturulmaktadır.

Aşağıdaki basit örneğe bir göz atın ve kendi ini dosyanızı yazın:

print "\ac\c0e--=> my multi boot cdrom with linux <=--"
print "F1 Bootdisk1"
print " w warm reboot"

MenuLoop:
onkey f1 goto bootDisk1
onkey w reboot warm
goto MenuLoop

bootDisk1:
memdisk \images\boot1.img

Daha birçok komut vardır. Boot-Scriptor'un belgelerini kopyalayın ve CD'nin dizin yapısı içerisinde bir yere yerleştirin. Temel komutları ilk örenirken bu belgelere gereksinim duyacaksınız.

Açılış diskleri nasıl yaratılır?

CD ile olan ilk denememiz için Windows açılış diski, lilo yaratılan Linux açılış diski veya HAL ya da TomsRtBt (2.88MB) gibi tek disklik Linux sistemlerinden biri gibi bir açılış diskine gereksinimimiz vardır. İnternet'te bir arama yapmanız yeterlidir.

Diskten bir disk imge dosyası oluşturmak için dd komutu kullanılmaktadır:

  ( disketi disket sürücüsüne takın )
  # cd /data/mboot/toolcd
  # mkdir images         (disk imgeleri için ayrılmış dizin)
  # dd if=/dev/fd0 of=images/boot1.img

Şimdi ISO dosyasını yaratalım ve CD'ye yazalım

"mkisofs" programının açılış yükleyicisinin düzgün yüklenmesini sağlayan "-b" seçeneği vardır. "-b" seçeneğine verilen yoltanımı, CD için olan taban dizine ("toolcd/") göre göreceli olarak verilmektedir:

# cd /data/mboot
# mkisofs -r -o iso.01 -b bscript/loader.bin \
          -no-emul-boot -boot-load-size 4 toolcd

# cdrecord -scanbus
Cdrecord 1.10 (i686-pc-linux-gnu) (C) 1995-2001 J. Schilling
Linux sg driver version: 3.1.22
Using libscg version 'schily-0.5'
scsibus0:
  0,0,0   0) 'LG   ' 'CD-RW CED-8083B ' '1.05' Removable CD-ROM
  ...

# cdrecord -v dev=0,0,0 speed=32 iso.01

Makefile dosyası kullanmak

"mkisofs" komutlunda parametre sayısı fazla olduğundan, hata yapma veya bir şeyi unutma olasılığı oldukça yüksektir. "cdrecord" da doğru parametrelere gereksinim duyduğu için, en iyisi bir betik veya Makefile kullanmaktadır. Biz Makefile kullanacağız. Bunun için eğer sisteminzide yüklü değil ise, her yazılımcının kullanabilmesi gerek "make" programını yükleyin.

Makefile dosyasını "mboot/" dizine bir bağlantı yaparak, CD dizin yapısında bir yerde oluşturacağız. CD oluşturmada kullanılan herşeyi CD'ye yerleştirmek, diskinizde dosyalar olmasa bile yeni ve hatta daha iyi bir CD oluşturmanızda ve bir yedekleme aracı olarak da kullanabilmenizde işe yarayabilir.

Makefile dosyanız basit olabilir. İşte bir örnek:

BASE = toolcd
DEV = 0,0,0
SPEED = 4
VERSION = 01
ISO = iso.$(BASE).$(VERSION)
OPTIONS= -b bscript/loader.bin -no-emul-boot -boot-load-size 4

blank:
    cdrecord -v dev=$(DEV) blank=fast

blankall:
    cdrecord -v dev=$(DEV) blank=all

iso:
    echo "deleting ~ files:"
    @find $(BASE) -name "*~" -exec rm {} \;
    echo "creating iso file:"
    @mkisofs -r -o $(ISO) $(OPTIONS) $(BASE)
    @echo
    ls -al $(ISO)

burn:
    cdrecord -v dev=$(DEV) speed=$(SPEED) $(ISO)

# cd /data/mboot
# ln -s toolcd/scripts/Makefile Makefile

# make blank
# make iso
# make burn

Daha fazla açılış diskleri

Daha fazla açılış disklerini kendi bilgisayarınızda veya İnternette bulabilirsiniz. Ancak, İnternet'ten indirdiğiniz diskte gerçekten nelerin olduğunu bilemeyeceksiniz. Bu yüzden, belli bir açılış diski kullanmak istediğinizde, bununla ilgili birilerininin sorun yaşayıp yaşamadığını google gibi İnternet arama motorlarından yararlanmakta yarar vardır. Ayrıca, bu diski bir virüs taramadan geçirmeniz de iyi olur.

Bazı açılış disklerini www.bootdisk.com sanaldoku yöresinden aldım. Diskler İngilizce olup, çoğunda CD desteği vardır. CD'den bir virüs taraması veya BIOS güncellemesi yapabilirsiniz. Küçük yer kaplayan ve böylece bir BIOS yükleyicisi için yeteri kadar yer sağlayan "drdflash" açılış imgesini gerçekten çok beğeniyorum. BIOS yükleyicisine sahip olmak için, Dos'ta "rawrite" Linux'ta da "dd" programını kullanarak birkaç dakika çerisinde bir açılış disk imgesi oluşturmanız yeterli olacaktır. Bir LAN (Yerel Ağ) kutlamasındaydım ve bir grup Linux uzmanının bir BIOS güncelleme açılış disketi oluşturmak için ne kadar zaman harcadıklarını gördüm :-)

Not: "rawrite.exe" programını birçok bilinen Linux dağıtımlarının CD'lerinde bulabilirsiniz.

Daha fazla içerik

Elinizdeki 8cm'lik küçük, ama kullanışlı CD ile heryerde kullanabileceğiniz temiz bir açılış disikine sahip oluyorsunuz. CD içerisine bir virüs tarayıcısı neden koymayasınız? Ben, F-Secure adresinden "F-Prot" virüs tarayıcısını seçtim. Hem Linux ve hem de Dos için indirebileceğiniz parasız sürümleri vardır.

Buradaki tek sorun, CD'de yer alan virüs tanımlamalarını güncellemektir. 8cm'lik CD-RW'lardakn söz edildiğini duymuştum, ama satıldığını hiç görmedim. Çok kötü. Başk bir çözüm, 8cm'lik CD'mizden küçük bir Linux sistemi çalıştırmak ve virüs tanımlamalarını İnternet üzerinde indirmektir.

F-Prot ile ilgili aşağıdaki iki sorunla karşı karşıya geldim:

• CD sisteme bağlanırken 'f-prot'ta kullanılan '-' karakterin '_' ile değişmiş olması sorunu.
• Açılış betiğinin ikili dosyayı garip bir yerde bulunduğunu varsayması sorunu.

Knoppix'i uyarlamak

Eğer, henüz Knoppix'i bilmiyorsanız, ona bir göz atın derim! Bu 2-3 GB'lik yazılım içeren ve 650MB'lik tek bir CD'den doğrudan çalışan ve çeşitli donanım algılama araçlarıyla donatılmış bir Linux sistemidir. Ancak, bizim küçük CD'mize sığmamaktadır.
Ancak, hemen ağlamaya başlamayın, çünkü knoppix'i veya onun türevi olan başka bir sistemi yeniden oluşturmak olasıdır. Gereksinimleriniz, temel Debian bilgisi ile diskinizde daha fazla yerdir.

2-3GB'lik yazılımları 650MB'lik bir CD'ye yerleştirebilmek için, Knoppix biraz sihirden yararlanmaktadır: Dosya sistemi "/KNOPPIX/KNOPPIX" adındaki bir dosya olarak sıkıştırılmış biçimde saklanmakta ve açılış disketi diski ( Aslında bu, "mkisofs" programını "-b" seçeneği ile çalıştırıldığında kullanılan açılış disk imgesi içeriğinin bulunduğu dosyadır.) ile sistemin açılışında init süreci tarafından sisteme bağlanmaktadır.

Knoppix CD'sinde "/KNOPPIX" dizininde bulunan ve Knoppix CD'si yaratılmasında kullanılan açılış diski imgesi "boot.img" dosyasıdır.

Knoppix'in veya Linux'un açılış sürecinin çalıştığını anlayabilmek için, Knoppix açılış diski imgesini loop aygıtı aracılığı ile sisteme bağlamanızı öneririm. Daha fazla bilgi edinebilmek için, İnternet'te "bootdisk howto" (açılış diski nasıl belgesi) araması yapın. Disk imgesinde bulabileceğiniz dosyalardan biri ".gz" uzantılı olan ve içinde dosya sistemi imgesi olan sıkıştırılmış bir dosyadır. Bu, sistemin açılış sürecinin başlarındaki ilk ramdisk (Geçici bellekteki disk) olan ramdisk dosya sistemidir.

Knoppix açılışı sırasında olanlar şunlardır: ISO dosyasına yazılmış olan "boot.img" dosyası, ilk ramdiski yükleyecek olan Linux çekirdeğini taklitlendirilmiş disket diskinden yüklemektedir. linuxrc süreci "cloop.o" sürücü modülünü yüklemekte ve bağlı tüm sistemlerde "/KNOPPIX/KNOPPIX" dosyasını aramaktadır. Evet, buna göre sıkıştırılmış Knoppix'i diskinizden yüklemek olası olmalıdır. Ama ben bunu hiç denemedim.
Sıkıştırılmış dosya sisteminin olduğu aygıtı bulur bulmaz, sisteme bağlamakta ve donanım algılamalar gibi diğer şeyler başlamaktadır.

Disket diski "boot.img" için nereden (aygıttan, taklitlendirmeden vs) açıldığının önemi yoktur. Dolayısıyla onu çoklu açılış CD'mize uyarlamamamız kolay sayılır: "boot.img" dosyasını "images/" dizinine kopyalayın ve "bscript.ini" dosyasına bir tuş (hot key) ekleyin.

Knoppix'i ayarlamak

Knoppix asıl CD'sinin sığası bizim 8cm'likten CD'den çok fazladır. Unutmayın ki bizim sığamız sadece 183MB'dir. Bir sürü şeyi silmemiz gerekir, bu da çok iş demektir. Başkasının yaptığı bir çalışmadan neden yararlanmayalım? Knoppix uyarlamaları sayfasında, asıl Knoppix'in değiştirilmiş sürümleri vardır. Bunlardan bazılarının boyutları sıkıştırılmış olarak 50 ila 60 MB'ye kadar olmaktadır. Ben, "Model_k" seçtim. Bundan kullanıcı grafik arayüzü yok ve İngilizce dışındaki dil desteği yoktur. Belkide "Damn Small Linux" daha iyidir...

Ben, yeniden uyarlama sürecini çok ayrıntılı olarak açıklayan Sunil Thomas Thonikuzhiyil tarafından yazılmış kılavuzdan yararlandım. Açılış çekirdeği ve ramdisk'i değiştirmek istiyorsanız, kılavuzu okumanızı öneririm. Ama bizim küçük CD'miz için, "Model_k" veya benzer küçük sistemler için bütün bu işlemlere genelde pek gerek kalmaz.

Knoppix'in uyarlamasını gerektiren şey, onun tam çalışan bir Debian sistemi olduğu için yazılabilir bir dosya sistemine gerek duymasıdır, ama bizim CD'miz sadece okunabilirdir:) Uyarlama sırasında en çok yapılan işlem paket yüklemek ve kaldırmaktır. Çok fazla bir sihir yok.

Knoppix sistemini değiştirebilmek için önce onu açmak veya çalıştırmak gerekir. Ondan sonra aşağıdaki adımların yapılması gerekir:

• Bir alan veya disk bölmesini sisteme bağla.
• Bağlanmış cloop dosya sisteminden tüm sıkıştırılmamış dosyaları kopyalayaın.
• Sıkıştırılmamış dosya sistemine chroot (Sanki sistem ana dizini (/) bu disk bölmesiymiş gibi çalışmamıza olanak veren bir uygulama.) olarak geçin.
• /proc dosya sistemini bağlayın.
• Yazılım yükleyin ve kaldırın.
• /proc bağlantısını kaldırın
• chroot ortamından çıkın.
• Yeni bir sıkıştırılmış dosya sistemi yaratın.

# mkdir /1
# mount -t ext2 /dev/hda<n> /1
# cp -Rp /KNOPPIX /1

# chroot /1/KNOPPIX
# mount -t proc /proc proc

# (Ağ'da DHCP sunucusu yoksa, ifconfig komutunu kullanarak ağ
# yapılandırılması yapın.)
# (DHCP yoksa, ad sunucusunu (nameserver) belirleyin.
# "/etc/resolv.conf" bağlantısını kaldırın ve kendi dosyanızı oluşturun.)

# apt-get install joe   (Model_k 1.2 comes without editor :) )
# ...

# (Eğer, /etc/resolv.conf dosyasını değiştirdiyseniz, onu silin ve
# sembolik bağlantıyı ekleyin.)
#
# umount /proc
# exit

# mkisofs -R /1/KNOPPIX | create_compressed_fs - 65536 > /1/KNOPPIX.2
Görüldüğü gibi "mkisofs" komutunun çıktısını doğrudan sıkıştırma aracına yönenlidiyoruz. Asıl KNOPPIX dosyanızın bkopyasını almayı unutmayın ve oluşan "KNOPPIX.2" dosyasını CD dizin yapısındaki "KNOPPIX/KNOPPIX" dosyası olarak kopyalayın. Şimdi yeni bir CD'ye yazın ve "yeni" knoppix türevi sisteminizi bir deneyin.

 

Sonuç

Çeşitli durumlarda bize yardımcı olacak çoklu açılışlı CD yaratmanın uygun araçlar kullanıldığında çok da zor olmadığını gördük. Biz tekerleyi yeniden keşif etmedik, tersine başkalarının keşif ettiği tekerlekleri kullandık ve biraz da sihir kattık.

Herşeyi CD'ye yerleştirdik. Böylece, gerektiğinde sadece CD'deki verileri kullanarak CD yeniden uyarlanabilir.

Umarım küçük yazım hoşunuza gitmiştir.

Görüşmek üzere!

Bu yazı için görüş bildiriminde bulunabilirsiniz

2004-07-18, generated by lfparser version 2.43